Rozwój wzroku

Rozpoczynamy naszą przygodę ze wzrokiem. Dzisiaj dowiesz się, jak rozwija się wzrok u Twojego dziecka, zwrócę uwagę na to co jest typowe na różnych etapach rozwoju. Wytłumaczę Ci, dlaczego noworodek widzi niewyraźnie. Dam Ci wskazówki dotyczące obserwacji i rozpoznawania ewentualnych problemów związanych z widzeniem.

Gotowa? Gotowy? 🙂

Pamiętaj, dziecko nie jest miniaturą dorosłego

Oko dziecka różni się od oka dorosłego, te różnice wynikają nie tylko z innej budowy, ale również z innego funkcjonowania tego narządu.

Odmienności budowy oka

Gałka oczna najintensywniej rośnie w 1 roku życia, między 1 a 3 rokiem życia wzrost jest średni, od 3 do 14 roku życia powolny. Ostateczną wielkość gałka oczna osiąga około 18 roku życia.

Z czego zbudowanie jest oko i jakie to ma znaczenie?

Popatrz to schemat „dorosłego” oka.

A to oko niemowlaka

Gałka oczna jest krótsza, soczewka jest mniejsza i kulista (nic dziwnego, że wzrok jest niewyraźny). Co więcej źrenice niemowlęcia są wąskie, leniwie reagują na światło. Dopiero później są stają się aktywniejsze;). W momencie narodzin mielinizacja nerwu wzrokowego nie jest jeszcze zakończona.

Pamiętaj rozwój widzenia nie jest zakończony w chwili urodzenia, nerw wzrokowy nie jest jeszcze w pełni dojrzały. Po porodzie zachodzą procesy mielinizacji, można to porównać do cebuli, która ze wzrostem, ma coraz więcej warstw. Na początku tarcza nerwu wzrokowego jest jasna, siatkówka jasnoróżowa.

Czy wiesz, że u wcześniaków wytwarzanie łez jest wolniejsze?

Odmienności działania oczu w zależności od wieku

W pierwszym roku życia dzieci nabywają mnóstwo umiejętności: uczą się nie tylko mówić i chodzić, ale również widzieć.

Noworodek

Noworodek ma małą ostrość wzroku. Stopniowo zauważa światło i zwraca głowę w jego kierunku. Reaguje na duże, jasne powierzchnie, obrazy o wysokim kontraście czarno-biało-żółte, o wyraźnych cechach, rozmiarze, konturze i jasności. 

Łatwiej mu dostrzec obiekty ruchome niż statyczne.

Kiedy nachylasz się do swojego maluszka, dobrze by odległość wynosiła między 15, a 40 cm.

Nie martw się jeśli Twój maluch nie będzie łapał z Tobą kontaktu wzrokowego. Raczej spodziewaj się, że na chwilę zatrzyma spojrzenie na zewnętrznych cechach Twojej twarzy, np. linii włosów, brodzie. 

Niemowlę 2-3 miesiąc życia

Na tym etapie rozwoju Twój maluch będzie się Tobie coraz baczniej przyglądał i skupi uwagę na centralnej części Twoje twarzy, zauważy, że do niego mówisz😉

W tym czasie zadzieje się magia, nawiążecie kontakt wzrokowy i po raz pierwszy w życiu Twój maluszek uśmiechnie się do Ciebie. To bardzo ważny etap rozwoju.

Niemowlę 3-6 miesiąc życia

Twoje dziecko zaczyna wyciągać rączki w kierunku wiszących przedmiotów, a następnie je chwytać – początkowo bardzo niezgrabnie, czasem dopiero po kilku próbach. To również istotny etap rozwoju widzenia przestrzennego.

Niemowlę 6 miesiąc życia

W tym okresie dziecko zaczyna odróżniać osoby bliskie od nieznanych.

Niemowlę 7-9 miesiąc życia

Twoje dziecko wykazuje nieufność w stosunku do osób obcych i może reagować płaczem na Twoją nieobecność (tzw. lęk separacyjny). Ponadto Twój maluch chce coraz więcej. Szybko się nudzi, interesuje się przedmiotami które są daleko, w odległości kilku metrów, dzięki temu jego oczy rozwijają się. Teraz musisz zachować ostrożność, każda drobinka na podłodze wzbudza zainteresowanie.

Jednym słowem trzeba częściej odkurzać 😉. Kiedy masz ochotę na odpoczynek, pamiętaj o książeczkach. Twoje dziecko już zaczynia interesować się obrazkami w książkach.

Niemowlę 10-12 miesięcy

Na tym etapie rozwoju Twoje dziecko dokładnie zna twarze osób i potrafi odróżnić ich emocje (radość, smutek, złość, strach).

Dziecko widzi podobnie jak dorosły około 12 miesiąca życia.

Jak sprawdzić czy Twoje dziecko widzi?

Noworodek powinien reagować na światło, duże kontrastowe obrazki (czarno-biało-żółte).

Niemowlę w 2-3 miesiącu życia potrafi wodzić oczami za przedmiotami zarówno w poziomie, jak i w pionie, przenosi spojrzenie w kierunku źródła dźwięku – ten ruch świadczy również o prawidłowym rozwoju słuchu.

Niemowlę w 3-6 miesiącu życia powinno wyciągać rączki w kierunku wiszących przedmiotów, a następnie je chwytać. Nie martw się jeśli te ruchy początkowo są niezgrabne, to naturalne. Natomiast ważne jest w jaki sposób dziecko sięga po przedmiot. Powinno sięgać zakrzywionym ruchem rączki (po łuku), a nie na wprost.

Niemowlę w 7-9 miesiącu życia powinno bać się obcych.

Pamiętaj, wzrok dziecka jest oceniany podczas wizyt lekarskich takich jak: wizyta patronażowa, badanie przed szczepieniem, następnie podczas bilansu.

Dlaczego noworodek widzi niewyraźnie?

Po pierwsze nerw wzrokowy nie jest w pełni dojrzały (nie zakończyła się jego mielinizacja). Osłona mielinowa tworzy się wokół nerwu usprawniając przesyłanie impulsów. Po drugie soczewka jest mała i okrągła, a po trzecie gałka oczna jest krótka.

Popatrz na wróżkę Zuzię oczami Twojego dziecka:

Kiedy udać się do lekarza?- wskazówki

Zgłoś się do lekarza, jeśli zauważysz, że Twoje dziecko:

• nie reaguje na światło
• w 3. miesiącu życia nie nawiązuje z Tobą kontaktu wzrokowego i nie uśmiecha się na Twój widok
• gałki oczne Twojego dziecka są różnej wielkości
• dziecko ciągle zezuje
• ma żółty lub żółtobiały odblask źrenicy
• ma nierówne lub poszerzone źrenice
• sięga i chwyta przedmioty na wprost, a nie po łuku, i/lub zbliża je tylko do jednego oka.

Objawy te mogą, choć nie muszą świadczyć o nieprawidłowym widzeniu. Wątpliwości powinien rozstrzygnąć lekarz. Pomoże on także zdecydować, czy konieczne jest zbadanie dziecka przez okulistę.

Dziękuję Tobie za poświęcony czas. w następnym wpisie znajdziesz informacje o przesiewowym badaniu wzroku. Dowiesz się na czym polega i kiedy należy je wykonać. Do zobaczenia:)

Źródła

1. Turno-Kręcicka A., Brać A., Kański J.J.: Choroby oczu u dzieci. Wydawnictwo Medyczne Górnicki, Wrocław 2002.
2. Walkiewicz M.: Funkcjonalna ocena wzroku i proces wspomagania rozwoju widzenia u dzieci słabo widzących. Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa 2002.
3.  Hyvärinen L, Walthes R, Jacob N, Chaplin KN, Leonhardt M. Current Understanding of What Infants See. Curr Ophthalmol Rep. 2014;2(4):142-149. doi: 10.1007/s40135-014-0056-2. PMID: 25478306; PMCID: PMC4243010.
4. Hyvarinen L.: Assessment of visually impaired infants. Ophthalmology Clinics of North America 1994; Vol. 7, 2.
5. Oleszczyńska-Prost E.: Zez. Edra Urban & Partner, Wrocław 2011.
6. American Academy of Pediatrics, American Association of Certified Orthoptists, American Association for Pediatric Ophthalmology and Strabismus, American Academy of Ophthalmology; Eye examination in infants, children, and young adults by pediatricians. Pediatrics 2004, Apr; vol. 111, 4.
7. Prost M.E.: Badanie okulistyczne małego dziecka. Okulistyka po Dyplomie 2019; 3.
8. https://icrcat.com/en/vision-problems-in-children-symptoms-warning-signs/