Niedosłuch, jakie są jego rodzaje i czym się różni od głuchoty?

Według piśmiennictwa światowego trwały niedosłuch występuje u 1–2 na 1000 najmłodszych dzieci. Odsetek ten zwiększa się wraz z wiekiem, co wynika z nakładania się czynników genetycznych (tzw. predyspozycji osobistych) oraz środowiskowych (np. narażenie na hałas, przyjmowanie leków ototoksycznych).

Możesz obejrzeć…

Możesz poczytać…

Jak to się dzieje, że słyszymy?

Aby słyszeć, potrzebujemy „ucha i mózgu”.

Ucho zbudowane jest z trzech części:

Ucho zewnętrzne: małżowina uszna, która zbiera dźwięki i kieruje je do zewnętrznego kanału słuchowego. Kanał słuchowy wzmacnia fale dźwiękowe i kieruje je w stronę błony bębenkowej.

Ucho środkowe: błona bębenkowa wibruje pod wpływem ruchu fal dźwiękowych, wchodzących do kanału słuchowego. W uchu środkowym znajdują się też trzy małe kosteczki. Te kosteczki — młoteczek, kowadełko i strzemiączko — wibrują, wzmacniając ruchy błony bębenkowej i przesyłając te ruchy do ucha wewnętrznego.

Ucho wewnętrzne: w nim znajduje się ślimak. Jest on właściwym narządem czuciowym słuchu. Komory ślimaka są wypełnione płynem. Gdy kosteczki ucha środkowego ruszają się pod wpływem fal dźwiękowych, powodują one także poruszanie się płynu w ślimaku. W ten sposób stymulowane są tysiące czuciowych komórek włoskowatych, generujących niewielkie ładunki elektryczne.

Sygnały elektryczne są przewodzone za pomocą nerwu przedsionkowo-ślimakowego do mózgu, gdzie są przetwarzane jako słyszane przez nas „dźwięki”.

Konsekwencją uszkodzenia któregoś elementu drogi słuchowej jest niedosłuch/głuchota.

Rodzaje niedosłuchu:

1. Przewodzeniowy

Zaburzenia dotyczą ucha zewnętrznego/środkowego uniemożliwiając dźwiękom dotarcie do ucha wewnętrznego.

Ubytek słuchu typu przewodzeniowego może występować w stopniu od lekkiego do średniego. Zwykle ma charakter przejściowy i jest uleczalny. 

Przyczyny:

• Woszczyna – gdy stwardnieje w kanale słuchowym, działa jak zatyczki do uszu, uniemożliwiając falom dźwiękowym dotarcie od błony bębenkowej. Pamiętaj „Nie wlewaj kropli do ucha dziecka na własną rękę”. Najlepiej by ucho obejrzał lekarz, ocenił stan błony bębenkowej. Jeśli nie jest uszkodzona, można ewentualnie zastosować krople zmiękczające woszczynę i ją usunąć.
• Obce przedmioty – niewielkie przedmioty umieszczone w uszach, takie jak koraliki lub odrobiny jedzenia, mogą zablokować dźwięk lub przerwać błonę bębenkową.
• Zapalenie ucha środkowego — to najczęściej przyczyna przewodzeniowego ubytku słuchu u dzieci. Zapalenie ucha środkowego jest ogólnym pojęciem używanym do opisania wielu chorób dotyczących ucha środkowego. Zapalenie ucha środkowego przyjmuje wiele postaci i ma wiele przyczyn, np. Infekcje układu oddechowego lub działanie dymu tytoniowego. Dwa najczęstsze typy zapalenia ucha środkowego to ostre zapalenie ucha środkowego i wysiękowe zapalenie ucha środkowego.
• Urazy
• Wady wrodzone głowy i szyi

2. Odbiorczy

Nazywany również czuciowo- nerwowym jest spowodowany uszkodzeniem ślimaka (czuciowy) lub drogi słuchowej prowadzącej do mózgu (nerwowy).

Często występuje od urodzenia, spowodowany może być infekcjami wewnątrzmacicznymi, zaburzeniami genowymi/chromosomalnymi.

Niedosłuch występuje np. u dzieci z zepołem Downa(u ponad 60%), Turnera, Edwardsa.

Może on także wystąpić  po leczeniu lekami ototoksycznymi lub jako powikłanie po zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych.

Odbiorczy ubytek słuchu może występować w stopniu od lekkiego do głębokiego i może dotyczyć wszystkich lub tylko niektórych zakresów częstotliwości.

3. Mieszany

Spowodowany działaniem różnych czynników zakłócających prawidłowe działanie zarówno ucha zewnętrznego czy środkowego, jak i wewnętrznego (ślimaka).

Warto się zapoznać z innym podziałem niedosłuchu:

• Niedosłuch łagodny – dziecko może wykryć jedynie dźwięki o wartości od 25 do 39 decybeli. Mogą wystąpić trudności ze zrozumieniem słów, które wypowiadają inni ludzie, zwłaszcza jeśli w tle słychać hałas.
• Niedosłuch umiarkowany – dziecko słyszy jedynie dźwięki średnio głośne i głośne (o wartości od 40 do 69 dB).
• Niedosłuch zaawansowany – wykrywane są tylko głośne dźwięki (o wartości od 70 do 89 dB). Osoba, w celu komunikowania się, musi albo czytać z warg, albo używać języka migowego, nawet jeśli nosi aparat słuchowy.
• Niedosłuch głęboki (głuchota) – każdy, kto nie słyszy dźwięku powyżej 90 dB. Niektóre osoby nie słyszą niczego, na żadnym poziomie decybeli. Komunikacja odbywa się za pomocą języka migowego, czytania z ruchu warg lub czytania i pisania.

Pamiętaj, że zaburzenia słuchu mogą dotyczyć jednego lub obu uszu.

Im wcześniej zaczniemy działać, tym większe szanse na zapobieżenie negatywnym konsekwencjom niedosłuchu. Niedosłuch wpływa nie tylko na rozwój dziecka, ale i na całe jego późniejsze życie, kontakty społeczne, osiągnięcia w szkole. Jeśli niedosłuch trwał przez kilka lat, został rozpoznany i wyleczony, to i tak mózg dziecka może być wciąż mniej sprawny w przetwarzaniu informacji słuchowych. Przykładowo: dziecko zostało wyleczone po długotrwałych zapaleniach ucha, a zachowuje się tak, jakby nadal gorzej słyszało. Potrzebuje czasu by „odzyskać” sprawność.

Niedosłuch – jakie jest postępowanie?

Jeśli u Twojego dziecka podejrzewasz niedosłuch, w pierwszej kolejności udaj się do lekarza laryngologa (otolaryngologa). Lekarz zbierze wywiad (porozmawia z Tobą), następnie zbada Twoje dziecko (obejrzy uszy, nos, gardło).

Kolejny etapem będą badania słuchu, celem oceny rodzaju niedosłuchu oraz stopnia zaawansowania.

Leczenie zależy od przyczyny i „ciężkości” niedosłuchu.

W przypadku infekcji czasami wystarczy podaż odpowiednich leków, ewentualnie wykonanie drobnych zabiegów (podcięcie migdałka gardłowego, założenie drenu do błony bębenkowej).

U wielu dzieci najodpowiedniejszym wyborem jest zastosowanie aparatu słuchowego. Wzmacnia dźwięk i umożliwia lepszy słuch dzieciom w każdym wieku. Małym dzieciom zwykle dopasowuje się zauszne aparaty słuchowe. Są one w różnorodnych, wesołych kolorach. Mogą być stosowane w różnych stopniach niedosłuchu. U starszych dzieci można zastosować wewnątrzuszne aparaty słuchowe. Alternatywą dla starszych dzieci są aparaty słuchowe ze słuchawką zewnętrzną (aparat słuchowy jest mniejszy i mniej widoczny).

U dzieci z niedosłuchem ciężkim, głębokim (głuchotą) stosuje się implant ślimakowy z elektrodą wszczepianą chirurgicznie w uchu wewnętrznym i procesorem zewnętrznym.

Źródła

1. Carner M., Colletti L., Shannon R. i wsp.: Imaging in 28 children with cochlear nerve aplasia. Acta otolaryngol., 2009; 129: 458–461
2. Mehra S., Eavey R.D., Keamy D.G., Jr.: The epidemiology of hearing impairment in the United States: newborns, children, and adolescents. Otolaryngol. Head Neck Surg., 2009; 140: 461–472
3. Ghirri P., Liumbruno A., Lunardi S. i wsp.: Universal neonatal audiological screening: experience of the University Hospital of Pisa. Ital. J. Pediatr., 2011; 37: 16
4. Natalizia A., Casale M., Guglielmelli E. i wsp.: An overview of hearing impairment in older adults: perspectives for rehabilitation with hearing aids. Eur. Rev. Med. Pharmacol. Sci., 2010; 14: 223–229
5. Tucci D., Merson M.H., Wilson B.S.: A summary of the literature on global hearing impairment: current status and priorities for action. Otol. Neurotol., 2010; 31: 31–41
6. Uchida Y., Sugiura S., Ando F. i wsp.: Molecular genetic epidemiology of age-related hearing impairment. Auris, Nasus, Larynx, 2011; 38: 657–665
7. American Speech-Language-Hearing Association. Causes of Hearing Loss in Children. Retrieved from https://www.asha.org/public/hearing/Causes-of-Hearing-Loss-in-Children/.
8. Marianne D. Elloy, Andrew H. Marshall, The management of hearing loss in children, Paediatrics and Child Health, Volume 22, Issue 1, 2012,