„Moje dziecko ciągle łzawi, co zrobić?” „Moje dziecko ma ropę w oczku, czy to poważne?”
Jeśli Twój niemowlak boryka się z takimi ocznymi problemami, może to oznaczać niedrożność dróg łzowych.
Czy wiesz czym są drogi łzowe?
Potocznie często nazywane „kanalikiem łzowym”.
Popatrz, tak wygląda oko Twojego dziecka.
Na wysokości łuku brwiowego znajduje się gruczoł łzowy, produkuje łzy, aby nawilżyć i oczyścić oczy Twojego dziecka. Kiedy oczy są „umyte”, należy pozbyć się wydzieliny, dzieje się to dzięki drogom łzowym.
W wewnętrznej części obu powiek znajdują się małe otwory (punkty łzowe), to właśnie droga odpływu dla łez. Z punktów łzowych, wydzielina odprowadzana jest kanalikami do zbiornika nazywanego workiem łzowym, a stamtąd przewodem nosowo-łzowym do nosa. Czy już się domyślasz, dlaczego mocny płacz powoduje zatkany nos? Tak, łzy wypływają nosem (w dużym uproszeniu).
Cieszymy się, jeśli wszystko działa sprawnie, niestety nie zawsze tak jest.
Wrodzona niedrożność dróg łzowych
Wrodzona niedrożność dróg łzowych dotyczy od 2 do 4 % noworodków urodzonych o czasie. W 30 % przypadków występuje obustronnie. U wcześniaków niedrożność jest jeszcze powszechniejsza.
Rodzaje niedrożności dróg łzowych:
- DOLNA
- GÓRNA
Niedrożność DOLNA: przyczyną tego schorzenia jest zazwyczaj niedrożność przewodu nosowo-łzowego w okolicy jego ujścia, które pozostaje zamknięte przez zastawkę Hasnera. To najczęstszy rodzaj niedrożności.
Skąd się bierze ta zastawka? Czy każdy ją ma?
W czasie życia płodowego ujście przewodu nosowo-łzowego jest zamknięte przez błonę, która pęka, kiedy dziecko zaczyna krzyczeć po porodzie. Jeśli nie dojdzie do jej pęknięcia błony, mamy do czynienia z wrodzoną niedrożnością dróg łzowych.
Inną przyczyną niedrożności DOLNEJ jest torbiel przewodu nosowo-łzowego (łagodna zmiana płynowa – „woreczek wypełniony płynem”).
Niedrożność GÓRNA występuje o wiele rzadziej, jest spowodowana tym, że w życiu płodowym nie doszło do wykształcenia się punktów lub kanalików łzowych.
Jak rozpoznać niedrożny („zatkany”) kanalik łzowy u niemowlaka?
Objawy, które mogą sugerować zatkanie kanału łzowego u niemowląt:
- nadmierne łzawienie
- śluzowa (biała) wydzielina w przyśrodkowym kącie oka
- ból i obrzęk w okolicy wewnętrznego kącika oka
UWAGA jeśli wydzielina zmieni kolor na żółty (wydzielina ropna) sugeruje to nadkażenie bakteryjne niedrożnych dróg łzowych.
Ponadto u swojego dziecka możesz zaobserwować:
- nadmierne sklejenie powiek zaraz po przebudzeniu
- obecność charakterystycznych żółtych łusek na brzegach powiek powstałych po wysuszeniu ropnej wydzieliny,
- zaczerwienienie i obrzęk wewnętrznego kącika oka.
Czy niedrożność dróg łzowych jest niebezpieczna? Czym grozi?
Zalegająca wydzielina może doprowadzić do zamknięcia zarówno przewodu nosowo-łzowego, jak i obu kanalików łzowych. W efekcie czego patologiczna wydzielina gromadzi się w worku łzowym, nie ma możliwości odpływu, worek powiększa się. W skutek tego powstaje bolesne uwypuklenie w okolicy bocznej nasady nosa, poniżej kąta wewnętrznego oka, skórna w tym miejscu może być zaczerwienienia. Jeśli worek łzowy jest duży, może ulec przebiciu przez skórę. Wówczas tworzy się przetoka, czyli patologiczne połączenie pomiędzy workiem łzowym a pokrywającą go skórą.
Nieleczona niedrożność kanału łzowego u niemowląt zaburza prawidłowy rozwój ostrości wzroku oraz sprzyja nadkażeniom bakteryjnym.
Pamiętaj pierwsze lata życia są decydujące dla wykształcenia prawidłowej ostrości widzenia. Zalegające łzy sprawiają, że dziecko widzi nieostro. Ponadto nawracające nadkażenia bakteryjne mogą doprowadzić do zapalenia spojówki i rogówki.
Jak sprawdzić czy drogi łzowe mojego dziecka działają?
Najlepiej udać się do lekarza. Jak wspominałam, najczęstszą przyczyną jest obecność zastawki, można wykonać test: naciskając w okolicę w której znajduje się worek łzowy, w przyśrodkowym kącie oka pojawi się śluzowa, biała wydzielina – ten objaw może świadczyć o niedrożności.
Jeśli zauważyłaś u swojego dziecka opisane objawy, udaj się z nim do okulisty. Badanie okulistyczne pozwoli na wykrycie miejsca niedrożności kanału łzowego i zastosowanie odpowiedniego leczenia. W przypadkach wątpliwych, lekarz wykonuje inne badania okulistyczne sprawdzające miejsce i stopień niedrożności dróg łzowych.
Jak leczyć niedrożne kanały łzowe u niemowląt?
Leczenie składa się z dwóch etapów:
1.) Masażu zatkanego kanalika – W ponad 90% takie postępowanie okazuje się wystarczające i dochodzi do udrożnienia
2.) U pozostałych niemowląt konieczne jest leczenie zabiegowe (sondowanie kanału łzowego). Ten etap leczenia, można wykonać u dziecka, które ukończyło 6 miesiąc życia.
Jak wykonać masaż kanalików łzowych?
1. Po pierwsze ważna jest REGULARNOŚĆ: 4 razy dziennie po 10 ucisków
2. Po drugie ważna jest TECHNIKA: delikatnie uciśnij przyśrodkową część obu powiek w okolicy ujścia punktów łzowych, (aby zamknąć oba kanaliki łzowe). Następnie dość silnym ruchem ściągającym przesuń palcem w dół po bocznej ścianie nosa.
3. Po trzecie ważna jest SIŁA: czyli jak mocno uciskać? Palec trzeba odpowiednio dociskać do skóry, najlepiej aby skóra na twarzy dziecka była lekko blada po przesunięciu palca.
Pamiętaj, by po takim zabiegu przemyć oczy dziecka solą fizjologiczną (aby usuną nagromadzoną wydzielinę).
Na czym polega sondowanie dróg łzowych?
Sondowanie dróg łzowych wykonuje się, wprowadzając cienką sondę poziomo do punktów i kanalików łzowych.
U małych dzieci (do ok. 6. mż.) zabieg wykonuje się w znieczuleniu miejscowym za pomocą kropli ocznych i można go przeprowadzić w gabinecie okulistycznym. U starszych dzieci zazwyczaj konieczne jest znieczulenie ogólne, dlatego zabieg powinien być przeprowadzony z udziałem lekarza anestezjologa w warunkach szpitalnych.
Czy niedrożne drogi łzowe leczy się antybiotykiem?
Antybiotyk włączany jest tylko w przypadku nadkażenia bakteryjnego, o jego włączeniu decyduje lekarz.
Czy to już wszystko?
Bywa, że sondowanie kanału łzowego się nie powiedzie, wówczas stosuje się leczenie laserowe/chirurgicznie. Można je wykonać, kiedy dziecko ukończy 1 rok życia.
Skuteczność leczenia wrodzonej niedrożności dróg łzowych wynosi 85–90%.
Moje dziecko miało udrożniony kanalik łzowy czy powinnam/powinienem jeszcze coś zrobić?
Udrożnienie dróg łzowych kończy leczenie tej choroby.
Źródła:
- Okulistyka po Dyplomie, 2017 02 Niedrożność dróg łzowych i jej następstwa w praktyce otolaryngologa i okulisty, lek. Joanna Nowosielska-Grygiel. dr hab. n. med. Jarosław Miłoński, prof. dr hab. n. med. Jurek Olszewski
- Wrodzona niedrożność dróg łzowych prof. dr hab. n. med. Marek Prost Wojskowy Instytut Medycyny Lotniczej w Warszawie
- Krzeski A. Chirurgia zatok przynosowych – dostępy wewnątrznosowe. Kraków: Medycyna Praktyczna, 2014:25-30
- Kashkouli MB, Pakdel F, Kiavash V. Assessment and management of proximal and incomplete symptomatic obstruction of the lacrimal drainage system. Middle East Afr J Ophthalmol 2012;19:60-9
- Mahajan GD, Shah P, Thomas J. Retrospective study of 861 cases of endoscopic endonasal DCR: our experience. J Evol Med Dent Sci 2014;3(08):2121-5.